Aalst dijkdorp

[vergt]

Aalst, dijkdorp
Voor we in details te treden over wat we langs de dijk in Aalst konden beleven eerst wat algemene dingen. Hoe verder we teruggaan in de geschiedenis, des te meer was Aalst een dijkdorp. Kerk en kasteel lagen in wat nu de kern is, maar veel boerderijen en huisjes stonden langs of op de dijk. Op zo'n laag punt in de Bommelerwaard was de overlast bij overstromingen het grootst en de dijk bood een goede gelegenheid om je aan die overlast enigszins te onttrekken.
In 1832 zien we op het globale overzicht in de eerste plaats bebouwing langs de dijk, verder nog langs de dorpsstraat en de Hamblokse straat zuidzijde. Aalst telt in 1832 98 panden waarvan er 77 op of langs de dijk gebouwd zijn. Nog geen kwart staat op de polderbodem.
In de jaren 1870 zien we op topotijdreis, dat de Wilhelminastr. Kerkstr. en de noordkant van de Hamblokstr. een toename in de bebouwing vertonen. Een flinke stap verder in 1925, als er een nieuwe kaartuitgave is en de steenbakkerij Rietschoof tot bloei is gekomen zien we flink wat meer dijkhuizen in de nabijheid van die steenfabriek. In de kaartuitgave van 1939 zien we huisjes verschijnen aan de pr.Hendrikstr. en de dijk bij de steenfabriek is dan ongeveer maximaal volgebouwd. Na de oorlog neemt de woningbouw aan wilhelmina str. pr Hendrikstr. toe en komen er jaren 50 wijken bij aan de oostkant. De kleine dijkhuisjes in het buurtje lopen in aantal terug.
Hoewel het de sport is om alle dijkhuisjes en hun lotgevallen te kennen, is het me nog niet gelukt een haarscherp beeld te vormen van de huizen tussen Maasdijk 60-90. Ook tussen de ingang van camping de Rietschoof en het gemaal kamp ik met vaagheden.
Als middel om dijkhuizen individueel te beoordelen op vorm en positie is de topografische kaart niet het ultieme middel. Er sluipen onnauwkeurigheden in het tekenwerk. Luchtfoto's, te lood genomen met verschillende belichtingen zijn beter, maar dan komt het aan op de juiste interpretatie van wat je ziet.
Het natekenen van fotos tenslotte lijkt artistieke flauwekul, maar het dwingt je wel om goed te kijken naar wat er op een foto te zien is.
Om een overzicht te krijgen van wat er in de loop van de tijd langs de dijk gebouwd is heb ik besloten op basis van de huidige kadastrale kaart een compilatie te maken van de eerste kadastrale kaart uit de jaren 30 van de 19e eeuw en luchtfotos van het eind van de 2e wereldoorlog. Dit levert een beeld op, maar foutloos kan het moeilijk zijn, want de eerste kaarten werden ter plaatse ingemeten en luchtfotos leveren een beeld op met enige perspectivische vertekening naar de randen van de fotos. Tegenwoordig werkt men met luchtfotos in kleur en worden regelmatig controle metingen verricht; nu eens met een theodoliet en dan weer met satelliet. Ik ga ervan uit, dat de huidige metingen het best kloppen en daarom pas ik de oudere gegevens er qua schaal op aan. In kaartdelen pas ik ze zo goed mogelijk op elkaar. Dit is een wat sjoemelig klusje Waarbij kennis van het dorp en z'n bebouwing meespeelt in het beoordelen hoe je het best met slechte passingen van kaarten en fotos om moet gaan.
Waar het misgaat is dat wel te zien doordat vermoedelijk identieke verschijnselen niet goed samenvallen. Afwijkingen van ettelijke meters in het veld komen veel voor.
De rode bouwsels zijn ingemeten in de jaren 30 van de 19e eeuw.
De zwarte bouwsels zijn afkomstig van de niet altijd makkelijk te interpreteren lucht fotos van 1944/5 en in helder blauw zijn veel na-oorlogse gebouwen getekend. Soms vallen die wel samen met vooroorlogse gebouwen. In enkele gevallen zijn dubbele kleuren toegepast.
Opvallend is de ratjetoe aan bouwsels bij de huizen aan de Maasdijk 10 tm 22. De huizen zijn zwart weergegeven maar in blauw zien we vermoedelijk veel tijdelijke verschijnselen zoals hooibergen en schuurtjes.
Essentieel is ook de nummering die is gebaseerd op het huidige Google Maps. Met diezelfde huisnummers identificeer ik ook de huizen, want als import-figuur ken ik maar weinig huizen bij bewoners-namen.
De plattegronden staan op google fotos. Per plattegrond aanklikken en met scrollwieltje inzoomen om de huisnummers te kunnen lezen.
https://photos.app.goo.gl/A61EvTwU73Ch7NR68

[vergt]

Aalst rond de Rietschoof,
Bij het scheivlak van Aalst en Nederhemert ligt steenfabriek de Rietschoof, voorzien van een topografische aanduiding "Nederhemert" in de dakpannen van een van de fabrieksgebouwen. Qua dijkhuizen zitten we hier nog in de gemeente Aalst voor zover ik weet. Graag maak ik hier gebruik van de fraaie luchtfotos die de trotse eigenaren van de steenbakkerijen hebben laten maken door de KLM aerocarto, vindbaar in het fotobestand van de 4HH.
We hebben een foto uit 1925 en een uit de jaren 30 met verschillen door verbouwingen aan de dijkhuizen, nrs 25,27 en nr 48. De huisnummers zijn anno 2024. Hoewel veel huizen nog bestaan moeten we rekenen met verbouwingen die de herkenbaarheid lastig kunnen maken. 27AB zijn fictieve nummers voor 2 afgebroken huizen die in de kalender 2025 worden weergegeven. Binnenkort verschijnt die kalender ter inzage en beoordeling (via dit forum gelinkt).
De link bij de vorige post geeft ook toegang tot de overgetrokken luchtfotos. gr jed

[vergt]

Op google fotos heb ik weer 2 plaatjes toegevoegd van Aalst. Een van de Maasdijk aansluiting Dorpsstraat en en van het noordeinde zuid huisnummers 105 tm 140. De vraag is of ze de toets der kritiek in deze vorm al kunnen doorstaan of dat er nog iets te corrigeren valt. Ben benieuwd; bij voorbaat dank voor de medewerking. groet jed
https://photos.app.goo.gl/A61EvTwU73Ch7NR68